Ο Θεσσαλονικιός που έσωσε δύο εβραιόπουλα από τους ναζί (27.01.18)

Μία ιστορία αγάπης μέσα στη θηριωδία - Μιλούν στη Voria η κόρη της διασωθείσας Εβραιοπούλας, Λούσι Μπέζα και ο εγγονός του σωτήρα της, Κωστής Παύλου. Το Ολοκαύτωμα σημάδεψε ανεπανόρθωτα την πόλη της Θεσσαλονίκης καθώς περίπου 50.000 Εβραίοι της πόλης αφανίστηκαν από τους Ναζί. 

Σήμερα, Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος, έρχονται στο μυαλό ξανά οι ατελείωτες ιστορίες πόνου, καταστροφής, και προδοσίας των Εβραίων που έζησαν τη φρίκη της ναζιστικής θηριωδίας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ανάμεσα σε αυτές ωστόσο ξεχωρίζουν και κάποιες ιστορίες αγάπης και ανιδιοτέλειας όπου Θεσσαλονικείς διακινδύνεψαν ακόμα και την ίδια τους τη ζωή για να σώσουν τους Εβραίους φίλους και γείτονες τους. Μια τέτοια ιστορία είναι αυτή του Νίκου Μανιά που κατάφερε να σώσει τα δύο μεγαλύτερα παιδιά του καλού του φίλου και γείτονα, Σαμουήλ Καράσσο. 

Η Μαίρη Καράσσο ήταν μόλις είκοσι χρονών όταν άρχισε να βλέπει τη ζωή της να αλλάζει δραματικά, με την άφιξη των γερμανικών δυνάμεων κατοχής στη Θεσσαλονίκη.

Οι Γερμανοί, όπως λέει, δεν δείχνουν άμεσα τις προθέσεις τους. «Ελάχιστοι μόνο κατάλαβαν τι θα γινόταν και έφυγαν»  Λίγο αργότερα ωστόσο, δημιουργούν τα γκέτο μέσα στην πόλη και επιβάλλουν στους Εβραίους να κυκλοφορούν μόνο με το αστέρι του Δαυίδ.

Ο Νίκος Μανιάς  του προτείνει να βγάλει πλαστές ταυτότητες για όλους, και έπειτα η οικογένεια να χωριστεί σε δύο ομάδες και να φύγει για την Αθήνα. Η μία ομάδα θα αποτελούνταν από τα δύο μεγάλα αδέρφια της οικογένειας, τη Μαίρη και τον Αβραάμ, και η δεύτερη από τη μητέρα, Ρασέλ, τον πατέρα, Σαμουήλ και τα τρία μικρότερα παιδιά της οικογένειας.

Μόλις φτάνουν στην Αθήνα τα δύο αδέρφια βρίσκουν την οικογένεια του αδερφού του Νίκου, του Σπήλιου Μανιά, που φρόντισε τα δύο εβραιόπουλα, σαν παιδιά της. Οι γείτονες όμως ξεκίνησαν να σχολιάζουν και να αναρωτιούνται ποια είναι τα δύο νέα αυτά παιδιά που ξεκίνησαν να ζουν στο σπίτι του Σπήλιου Μανιά

Τα δύο αδέρφια παραμένουν στην Αθήνα μέχρι την απελευθέρωση της πόλης από τους Γερμανούς. Ο αδερφός της Μαίρης, ο Αβραάμ είναι ο πρώτος που επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη για να μάθει τι έχει απογίνει η υπόλοιπη οικογένεια καθώς τόσο καιρό δεν κατάφεραν να λάβουν νέα τους.

Σύμφωνα με την κ. Μπέζα, ο συνέταιρος του παππού της πρόδωσε την οικογένεια καθώς ήταν ο μόνος μετά τον Μανιά που ήξερε πού θα κρυβόταν.

Όλη η οικογένεια επιβιβάστηκε στο τελευταίο τρένο που αναχώρησε από τη Θεσσαλονίκη για το Άουσβιτς, όπου και χάθηκαν όλοι.

Ο Αλμπέρ Αβραάμ μαθαίνει τα νέα από τον φίλο του πατέρα του, Νίκο Μανιά. Ο ίδιος όμως δεν έχει να αντιμετωπίσει μόνο τη θλίψη για το τραγικό τέλος της οικογένειας του, αλλά και τις κλειστές πόρτες της ελληνικής κοινωνίας. Λίγο αργότερα, η μητέρα της ακολούθησε τον αδερφό της στη Θεσσαλονίκη. Ενώ ο Αλμπέρ Αβραάμ έφυγε στο Ισραήλ, η ίδια συνέχιζε να ζει και παντρεύτηκε στη Θεσσαλονίκη. Το 1947 γεννάει τη Λούσι Μπέζα, το πρώτο της παιδί και λίγα χρόνια αργότερα εγκαθίσταται μόνιμα στην Αθήνα.

Τα λόγια δεν μπορούν να περιγράψουν την ευγνωμοσύνη της για τον Νίκο Μανιά και τη συγκίνηση της. «Έσωσε μια ολόκληρη οικογένεια. Εγώ, τα παιδιά μου, τα εγγόνια μου δεν θα υπήρχαν αν δεν ήταν αυτός»!

Την ίδια συγκίνηση όμως εκφράζει και ο εγγονός του σωτήρα της οικογένειας Καράσσο, ο Κωστής Παύλου Μανιάς. Μάλιστα για να μείνει ζωντανή η ιστορία του παππού του και της οικογένειας Καράσσο, ο Κωστής Παύλου την κατέγραψε και της έδωσε τον τίτλο «Το τελευταίο τραίνο».  

(Η Έλενα Παπαφίδη επέλεξε αποσπάσματα από το άρθρο της Αλεξίας Καλαϊτζή, Πηγή: https://www.voria.gr/article/i-istoria-me-ton-thessalonikio-pou-esose-dio-evreopoula-apo-tous-nazi)